Η ελληνική γλώσσα δυναμική και επικρατούσα, αλλά…

Γράφει ο
Β.Α. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ
E-Mail: lvassilis@hotmail.com

Παλιές ιστορίες να τις θυμάσαι και να μελαγχολείς. Αυτές που αφορούν στην γλώσσα μας. Την εποχή της παντοδυναμίας, της κοσμοκρατορίας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, της λεγομένης Ρωμαϊκής Ειρήνης (Pax Romana), η λατινική γλώσσα δεν είχε επικρατήσει παντού. Στην Μικρά Ασία, στην Ελλάδα, στην Αίγυπτο και σ΄ ολόκληρη την εξελληνισμένη ανατολή η λατινική ήτανε άγνωστή. Ο κόσμος μιλούσε ελληνικά, μόνο. Ο πολιτισμός στην αχανή αυτοκρατορία δεν ήταν ομοιόμορφος, όπως δεν ήταν ομοιόμορφος στην άλλη μεγάλη δύναμη της εποχής εκείνης, την Κινεζική Αυτοκρατορία, της δυναστείας των Χαν. Οι δυο υπερδυνάμεις κυριαρχούσαν μέσα στις αντιθέσεις και στην επικράτηση διαφόρων συνηθειών, γλωσσών και εθίμων.

Η μητρική γλώσσα του Σεπτιμίου Σεβήρου λ.χ. από το 193-211 μ.Χ., ήταν η καρχηδονιακή, τα λατινικά τα έμαθε αργότερα, ως ξένη γλώσσα. Τον 4ο αιώνα ο Ιουλιανός, δεν μιλούσε λατινικά. Σκεφτότανε και μιλούσε μονάχα ελληνικά. Σε μεγάλη ηλικία, όταν έγινε Καίσαρας, έμαθε λατινικά, ως ξένη γλώσσα! Ακόμη και στη Ρώμη, την εποχή της δόξας της, ελληνικά μιλούσαν οι μορφωμένοι και ελληνική μόρφωση λάμβαναν οι εύποροι. Η ελληνική φιλολογία ήταν η επικρατούσα, κι όχι η λατινική.
Ήταν κοινή συνείδηση, που την αποδέχονται όλοι οι σύγχρονοι και παλιότεροι ιστορικοί, ότι σε μεγάλες περιοχές της αυτοκρατορίας οι «Έλληνες διοικούσαν αόρατα».
Πού κατάφερε η ρωμαϊκή αυτοκρατορία να εκλατινίσει τους λαούς; Σε περιοχές που δεν υπήρχαν πολιτιστικές παραδόσεις και ναοί! Δηλαδή στη Δεκία, στη Γαλατία, στη Βρετανία, στη Ρουμανία, την Πανονία (τη σημερινή Ουγγαρία) κ.α. Σιγά σιγά αυτές οι περιοχές, και άλλες αλλού, αποκτήσανε ήθη, έθιμα, συνήθειες, θρησκεία, πολιτιστικές παραδόσεις, που, μαζί με τους τρόπους διαχείρισης των εργατικών υποθέσεων, προοδεύσανε και επικρατήσανε στους επερχόμενους αιώνες.

Τους δύο πρώτους αιώνες π.Χ. η Ρωμαϊκή Κυριαρχία ήτανε στον κολοφώνα της, όπως και η Κινεζική από την άλλη πλευρά. Ούτε η μία, ούτε η άλλη, αγγίξανε εδάφη της αντίπαλης πλευράς. Ήταν οι αποστάσεις και οι δυσκολίες διοίκησης, όπου τα κέντρα λήψεως αποφάσεων βρισκόντουσαν μακρυά. Αυτές οι δύο δυνάμεις ήταν ό,τι σήμερα οι ΗΠΑ και η Ευρώπη. Αντιμετωπίζουνε κι αυτές τα ίδια προβλήματα με την πολυγλωσσία και τον πολυπολιτισμό τους. Η Αμερική λιγότερο, με τα προγράμματα αφομοίωσης των μειονοτήτων και των τοπικών λαών (όπως οι Ινδιάνοι). Όλοι τους, μετανάστες και ντόπιοι, υποκύπτουν, κατ΄ αρχήν, στην γλώσσα, την αγγλική, έπειτα στις συνήθειες και κατόπιν στην θρησκεία. Χριστιανικές ομολογίες, όποιες κι αν είναι αυτές. Στην Ευρώπη, όπου τα κυρίαρχα κράτη έχουν ιστορία, πολιτισμό, ήθη και παραδόσεις, δυσκολότερα ενσωματώνονται σ΄ ένα αφομοιωτικό πρόγραμμα –ποιό, τάχα; Στην ΕΕ το πρόβλημα δεν είναι η επικρατούσα γλώσσα, αλλά τα ισχυρά πολιτιστικά στοιχεία των λαών της, όπως των Ελλήνων, της Κύπρου, της Ιταλίας και άλλων. Γι΄ αυτό η ΕΕ βαδίζει αργά, κουτσά, με μοναδικό κίνητρο την πολιτική και την αγορά. Αν θα πετύχει θα το δούμε, μάλλον πολύ σύντομα.