Τι έτρωγαν οι αρχαίοι Έλληνες

Έχουνε γεμίσει οι ελληνικές τηλεοράσεις με μαγείρους και σεφ, οι οποίοι μας υποδεικνύουν συνταγές φαγητών, που είναι γεμάτες περίεργες σάλτσες, καρυκεύματα και αλάτια, που, συνήθως, βλάπτουν την υγεία του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος είναι γεμάτος χοληστερίνη, σάκχαρο, ουρία κ.λπ. Οι πηγές μας δείχνουν τον δρόμο των αρχαίων ελληνικών διατροφικών συνηθειών (βλ. «Φυσική Ιστορία» Αριστοτέλους, «Διεπνοσοφιστές» του Αθήναιου, «Ιατρική θεωρία και πράξη» του Ιπποκράτη –εκδ. Ζήτρος, «Περί των προσφερομένων τοις νοσούσι και τοις υγιαίνουσιν» του Δίφιλου του Σίφνιου, Μάριου Δημόπουλου στο «Ιχώρ» κ.π.ά.), όπου μας λένε, ότι: Οι αρχαίοι Έλληνες τρώγανε τέσσερις φορές την ημέρα. Το πρωινό (πρόγευμα), που το λέγανε ακράτισμα και το αποτελούσε ένα κομμάτι ψωμί βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί, ελιές ή σύκα, το άριστον (γεύμα), το εσπέρισμα (απογευματινό) και το δείπνο (το βραδυνό).
Οι αρχαίοι Έλληνες γνωρίζανε πάνω από εκατό είδη ψαριών και προτιμούσανε τη σαρδέλα (σαρδίνη, τριχίς), το σκουμπρί (σκόμβρος), τον κολιό, τη γόπα (βόξ) και τη μαρίδα (σμάρις). Στα γεύματά τους είχανε αυγοτάραχο, χταπόδια, σουπιές, αστακούς, γαρίδες και οστρακοειδή.
Από κρέατα οι αρχαίοι Έλληνες τρώγανε «βόεια, μόσχεια, άρνεια, προβάτεια, αίγεια, χοίρεια, όνεια, ελάφεια, λαγώα και τα των εχίνων (σκαντζόχοιρων)».
Αλλά και πολύ ψωμί τρώγανε οι αρχαίοι πρόγονοί μας. Είχανε συνταγές για εβδομήντα είδη ψωμιών. Υπήρχε ψωμί «εκ πυρών κριθίνων» (κρίθινο), «σεμιγδαλίτις άρτος» (σιμιγδαλένιο), «αλευρίτης άρτος» (σιταρένιος ψωμί) και ψωμί «συγκομιστόν εξ ασήστων αλεύρων» (διάφορα πιτυρούχα αλεύρια).
Ξέρανε και τρόπους ψησίματος, για να αποκτά νοστιμιά το ψωμί. Έτσι οι πρόγονοί μας είχανε εφεύρει διάφορους τρόπους ψησίματος, όπως «εγκρύφιος άρτος», δηλαδή ψωμί ψημένο στη χόβολη, «ιπνίτης και καμινίτης» (φουρνιστό ψωμί), «κλιβανίτης» (ψωμί φόρμας στο φούρνο), «εσχαρίτης από τηγάνου» (ψηνότανε σε μαγκάλι ή στο τηγάνι). Υπήρχε και άζυμος άρτος που λεγότανε «σποδίτης», δηλαδή ψωμί που δεν είχε προζύμι.
Τρώγανε ακόμη, όσπρια και λαχανικά, όπως ρεβίθια, κουκιά, λούπινα, φακές, φασόλια, μπιζέλια, και πουρέ που τον φτιάχνανε από τα όσπρια, δηλαδή τη φάβα, που τη λέγανε έτνος. Τρώγανε λάχανα, κολοκύθια, σπαράγγια, μαρούλια, τσουκνίδες, κρεμμύδια, αρακά, αγκινάρες, ραπανάκια,, παντζάρια, βολβούς, μανιτάρια, ελιές, ξηρούς καρπούς μαζί με μέλι και τυρί.
Από φρούτα το αρχαίο ελληνικό τραπέζι είχε 44 είδη σύκων, 32 είδη μήλων, διάφορα αχλάδια και δαμάσκηνα, κεράσια, πεπόνι, ροδάκινα, βερίκοκα, κυδώνια, σταφύλια κ.ά.π. (Όμηρος).
Ξέρανε επίσης και τα καρυκεύματα, όπως αλάτι, πιπέρι, λάδι, ξύδι, δυόσμο, σέλινο, κάπαρη, μέλι, ξιδόμελο, σκόρδο, ρίγανη, κύμινο, άνηθο, μάραθο, κόλιαντρο, γλυκάνισο κ.ά.
Οι αρχαίοι Έλληνες γνωρίζανε το σουβλάκι (ο Ερμής έκοβε κομματάκια από κρέας και το περνούσε σε κλώνους και το έψηνε στα καρβουνά, μαρτυρεί ο Όμηρος), το τζατζίκι, που το λέγανε μυττικός), το στιφάδο (μίμαρυς), το κοκορέτσι, τον πατσά (ήναστρο)
Όσο από γλυκά οι αρχαίοι Έλληνες φτιάχνανε και…μπακλαβά, που τον λέγανε «κοπτόν» ή «κοπτοπλακούντα». Τον φτιάχνανε από φύλλα ζύμης και λάδι, ανάμεσα στα οποία βάζανε κοπανισμένα αμύγδαλα, καρύδια, μέλι, σουσάμι και μήκωνα (ένα είδος παπαρούνας).
Κλείνουμε το σύντομο αυτό σημείωμα με την παρατήρηση ότι οι αρχαίοι Έλληνες ξέρανε και από κρασί, που το πίνανε πάντα νερωμένο και στο τέλος του φαγητού. Στα Συμπόσια πίνανε πάντα άκρατον οίνο για να είναι νηφάλιοι και ο Συμποσιάρχης δεν έπινε για να διευθύνει τη συζήτηση και να ελέγχει την κατάσταση. Σπάνια πίνανε «άκρατον οίνον», δηλαδή ανόθευτο… Πολλές φορές βάζανε μέσα στο κρασί μέλι, για να γίνει ηδύποτο!